OKUDUKLARIM 2024/36 DE PROFUNDIS

 

 

 

Fırtınalı yaşamı boyunca her davranışıyla ya bir skandal ya da bir akım yaratan, her sözü bir özdeyiş haline gelen Oscar Wilde’ın Alfred Douglas’la yakın dostluğu, Douglas’ın babası Queensberry markisini çok kızdırmıştı. Marki tarafından eşcinsellikle suçlanan Wilde, dostlarının Fransa’ya kaçması için yaptıkları uyarılara karşın kaçmamakta direnince tutuklanarak mahkemeye çıkarılmış, parlak ifadesine karşın suçlu bulunarak iki yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Cezasının büyük bölümünü geçirdiği Reading Hapisha­nesi’nden Douglas’a yazdığı mektup, kendisini sefahate sürüklediği ve sonra da sahip çıkmadığı için genç adama yönelttiği suçlamalarla doluydu. Wilde’ın mektubu Douglas’ın eline geçmese de, 1905’te De Profundis adıyla yayımlandıktan sonra gerçek okuruna ulaşabildi. Edebiyat tarihinin bu ünlü mektubunu, yazarın yakın dostu ve hayranı André Gide’in önsözü eşliğinde, Roza Hakmen’in çevirisiyle sunuyoruz.

 

KİTAP HAKKINDAKİ DÜŞÜNCEM;

 

Mektup tarzında bir kitap. Sevgiliye yazılmış bir mektup. Erkeğin bayana değil, erkeğin erkeğe yazdığı bir mektup. (Oscar Wilde eşcinselmiş) Dili akıcı ve sade idi. 

 

KİTAPTAN ALINTILAR;

 

Tanrı insanı; insan da sanat yapıtını yaratır.

*****

İnsan her zaman en trajik olanı istemeli

*****

Halk korkunçtur; insanı yalnız son yaptığıyla tanır.

*****

İlk konuşana verilen cezayla yanıtlayana verilen ceza aynı değildir; konuşmayı başlatan, ötekinin iki katı kadar ceza alır.

*****

Kötülüklerin en büyüğü sığlıktır.

*****

Kişiliğin temel taşı iradedir.

*****

Nefret her zaman sevgiden güçlüydü.

*****

Sevgiyi besleyen hayal gücüdür; hayal gücü bizi bildiklerimizden daha bilge, hissettiğimizden daha iyi, olduğumuzdan daha soylu kılar; bize "hayat"ı bir bütün olarak gösterir; başkalarını, hem gerçek hem de ideal ilişkilerinde anlamamızı yalnızca hayal gücü sağlar. Sevgiye yalnızca güzel şeyler, incelikli düşünce besler. Ama "nefret"i herhangi bir şey besleyebilir.

*****

Nefret insanı köreltir.

*****

Kötülüklerin en büyüğü sığlıktır. Anlaşılan her şey doğrudur.

*****

Nefretin insanları körelttiğini söylemekte haklı mıyım?

*****

Sevginin amacı sevmektir; yalnızca sevmek, sonuna kadar sevmek.

*****

Acı çekmek uzun süren bir andır. Onu mevsimlere bölemeyiz. Yalnızca ruh hallerini saptayıp yinelenişini kaybedebiliriz. 

*****

Körlük öyle bir noktaya gelebilir ki, sonunda gülünçleşir; hayal gücünden yoksun bir yaradılış ise eğer harekete geçirilmezse taşlaşarak mutlak bir duyarsızlığa düşer. Öyle ki, beden yiyip içer, çeşitli hazlar tadarken barındırdığı ruh ölmüş olabilir.

*****

İnsanın kendi içinden yarattıkları dışında hiçbir şeyin en ufak bir değeri yok gözümde.

*****

Çok şeye sahip olanlar genellikle haristir. Fazla şeyi olmayanlar her zaman ellerindekini paylaşır.

*****

Tıpkı "sanat" taki gibi kişiliğin ahlaki gelişimde de insanın tek ilgilendiği şey, belirli bir nesnenin ya da olayın, belirli bir anda kendisine ne ifade ettiğidir.

*****

İnsanın kendi deneyimlerini reddetmesi, kendi gelişimini durdurması demektir. Deneyimlerini reddetmek, insanın kendi yaşamına yalan söyletmesi demektir. Ruhun reddedilmesi gibidir.

*****

 Yaşamın sırrı acı çekmektir. Her şeyin arkasında saklı olan odur. Yaşamaya başladığımızda bize hoş gelen şeyler öyle hoştur, acı gelen şeyler de öyle acıdır ki, kaçınılmaz olarak bütün isteklerimizi zevke yöneltir, yalnızca "bir-iki ay balla beslenmek" peşinde koşmayıp hayatımız boyunca ağzımıza başka şey koymak ister, bu arada ruhumuzun aslında besinsizlikten öldüğünün farkına varamayız.

*****

"İnsanda en ender rastlanan şey, kendine ait bir davranıştır." der Emerson. Büyük ölçüde doğrudur da. İnsanların çoğu, başka insanlardır aslında. Düşünceleri bir başkasının fikirleri, hayatları bir taklit, tutkuları birer alıntıdır.

*****

Kültür de insanın kişiliğini yoğunlaştırmıştır.

*****

Cahil kişinin ruhunda her zaman büyük bir fikre yer olduğunu bilirdi. Ama aptal insanlara, özellikle de eğitimle aptallaşmış olanlara tahammülü yoktu.

*****

Hayal gücü "sevgi"nin dışavurumudur ve bir insanı öbüründen ayıran, sevgi ve sevme yeteneğidir.

*****

Tüm yüce fikirler tehlikelidir.

*****

Pişmanlık anı başlangıç ânıdır. Hatta daha da fazlasıdır. İnsanın geçmişini değiştirmesini sağlar.

*****

Son bilinmez, insanın kendisidir. İnsan güneşi teraziye koyup tarttıktan, ayı adım adım ölçtükten, yedi kat göğün yıldız yıldız haritasını çıkardıktan sonra bile, geriye kendisi kalır. Kendi ruhunun yörüngesini kim hesaplayabilir?

*****

Nesnelerin kendileri pek önemli değildir, gerçek bir varlıkları yoktur. Önemli olan tek şey ruhtur.

*****

Daha iyi bir insan olmaya niyetlenmek, bilime aykırı bir saçmalıksa da "daha derin " bir insan haline gelmek, acı çekenlerin ayrıcalığıdır.

*****

"Çağdaş sanat"ın gerçek amacı genişlik değil, derinliktir.

*****

Sanat ancak taklitin bittiği yerde başlar.

*****

Biz kederin maskaralarıyız. Kalbi kırık palyaçolarız.

*****

Sanatta iyi niyetin hiçbir değeri yoktur. Kötü sanatın tüm örnekleri iyi niyetin sonucudur.

*****

Sen insanın duygularına bedavadan sahip olabileceğini sanıyorsun. Yanılıyorsun. En ince, en fedakarca duyguların bile bir bedeli vardır. Ne tuhaftır ki, onları ince kılan da budur.

*****

Bir duygunun bedelini ödemek zorunda kaldığın an, duygunun niteliğini öğrenecek ve bir adım atmış olacaksın. Unutma ki, duygularına kendilerini kaptıranlar aslında mutlaka alaycı kişilerdir.

*****

Aile yaşamı sokaklarda sallanacak kırmızı bir bayrak, dama çıkıp öttürülecek bir borazan değildir.

*****

Kendi dünyalarından kopanlar, yalnızca çevrelerinş değiştirmiş olur, kişiliklerini değil. Girdikleri dünyaya uygun düşünce ve tutkuları edinmezler.

*****

Büyük tutkular, ruhen büyük kişilere göredir, büyük olayları, ancak onlarla aynı düzeyde olanlar görebilir.

*****

Ruh yüceliği bulaşıcı değildir. Yüce düşünceler, yüce duygular, varoluşlarıyla zaten tecrit edilmiştir.

*****

Sırlar göründüklerinden daha küçüktür.

*****

İnsan her yaptığının karşılığını ödemek zorundadır.

*****

Yapılan her şeyin bedeli biri tarafından ödenmek zorunda.

*****

Hayal gücü, insanın kişi ve olayları hem gerçek, hem de ideal ilişkilerinde görmesini sağlayan niteliktir.

*****

"Tevazu" karşısında hiçbir şey olanaksız, "sevgi" karşısında hiçbir şey zor değildir.

*****

Nesneler, insan nasıl bakıyorsa öyle var olur.

*****

Belki şans, sana çok daha olağanüstü bir şeyi, "keder" in anlamını ve güzelliğini öğretmek için seçmiştir beni.