OKUDUM 2022 /53 SENİ YORAN HERŞEYİ BIRAK (2. BÖLÜM)

 

 

 

Ne kadın ne de erkeğin artık zayıflıklarıyla birbirine zulmetmeyecekleri günlerin geleceğini umuyorum.

Irvin D. Yalom

*****

İyi bir manipülatör, gerçekleri çarpıtma yolunda çok başarılı ve ikna edicidir. Hatta öyle ikna edicidir ki siz bile ağzınızdan çıkanlardan emin olamaz hale gelirsiniz bir süre sonra. "Ben böyle mi söyledim sahiden, hiç hatırlamıyorum ama demek ki öyle söylemişim" dersiniz.

*****

Başkasının aklını, iradesini, kanaatlerini, davranış biçimlerini ve düşünme şeklini kontrol etmek, onu kendine bağımlı hale getirmek, iradesini kontrol altında tutarak ondan güç emmek, üstünlük hazzı sağlamak, kişiyi kendi aklından bile şüphe edecek duruma düşürüp muhakeme kabiliyetlerini felce uğratmak literatüre "gaslighting" olarak girmiştir.

 *****

İlişkiler zordur ve kimse de mükemmel değildir.

*****

Duygusal manipülatörler kendilerini güçlü ve güvende hissettikleri özel bir alan yaratırlar muhakkak. Burada kontrolü sağlayabilirler ve süreci yönetebilirler.

Güce ve otoriteye sahip olan, yönetici taraf kendisi olduğu için, bir manipülatör kendi özel alanını dilediği gibi kolayca yaratabilir. Gücüne ihtiyaç duyduğu ya da diğer bir deyişle gücünü çekerek güç kazanacağı kişiyi istediği gibi konumlandırır hayatında.

*****

İnsan emek vermediği bir ilişkiyi ne kadar sahiplenebilir?

*****

İlişki alanının kontrolü ve kuralları eğer bütünüyle tek tarafa aitse, ortada bir paylaşım ve bir  ortaklaşmacılık anlayışı yoksa, el fenerinizi bir kez daha açmalı ve ilişkinizin üzerine tutmalısınız.

*****

Güçlü ilişkiler içindeki insanlar, birbirlerini her anlamda etkileyebildikleri halde yine de kendilerine ait özerk bir alan geliştirmiş insanlardır.

*****

Bir manipülatörün anatomisi

Etkisi altına alabileceği, yönlendirebileceği, etkileyebileceği kişileri kolaylıkla tanır. Yanlış kişiye yatırım yapmaz. Yanlış adreste vakit kaybetmez.

Arkadaşlarını, sosyal çevresini ve sevgililerini eşini genellikle özgüveni düşük, duygusal açıdan kolay manipüle edilebilen insanlardan seçer.

Ani öfke patlamaları yaşayabilir ve aynı hızla sakinleşip karşı tarafı suçlu hissettirerek devam edebilir.

Karşısındaki insanların zaaflarını, hassasiyetlerini ve zayıflıklarını hemen fark eder ve ister istemez buraya odaklanır.

Öfkesinden ve ödeteceği hesaptan çekinilir. Bu yüzden istekleri çok da sorgulanmadan, karşı durulmadan yerine getirilir.

Her tartışmada ya da her sorunda haklı çıkmanın bir yolunu bulur.

Konuları çarpıtmada ve başka yöne çekmekte ustadır.

Ortak anıları bile istediği şekilde hatırlayıp kaydeder, karşısındaki insanı her şeyi yanlış hatırladığına ikna eder.

Güç emerek güç kazanır ve hayatına ancak bu şekilde devam edebilir.

Duygusal açıdan güçsüzdür. Sevilmemek, onaylanmamak ve yalnız kalmaktan korkar. İlişkideki otorite figürü gibi görünse de özgüveni düşüktür.

Baş edemediği bir değersizlik hissine sahiptir. Onaylanmak, beğenilmek, sevilmek, yalnız olmamak hayati öneme sahiptir.

Duygu sömürüsü yapmakta başarılıdır.

Ona hayır demek kolay değildir.

Bir sözü ya da davranışı tekrarlamaya devam ederek karşısındaki insanı ikna etmeyi başarır.

Kendisine bağlılık ve sadakat gösteren insanlara odaklıdır.

Güzel sözlerinin, iltifatlarının içinde bile örtülü bir yergi ve eleştiri vardır.

İmalı sözlerle ya da doğrudan etiketleyip yaftalar. Bunları sevgisinden, duyarlılığından ve saygısından dolayı yaptığına ikna eder.

Her zaman her konuda üste çıkar. Özür diletir.

Karşısındaki insanın egolarını okşayarak onun üzerinde etki kurar.

Kararsız bırakır, ikileme düşürür, kafa karıştırır, böylece kendi dediğinin olmasını sağlar. Son karar onundur.

İşine gelmeyeni görmezden gelir.

Küserek, sevgisini ve ilgisini keserek cezalandırma yoluna gider.

Kimseye fiziksel olarak zorla bir şey yaptırmaya kalkmaz, her şeyi karşı tarafın kendi rızasıyla yapmasını sağlar.

Kimseye zorla bir şey yaptırmadığı için her zaman masum ve haklıdır.

Söyledikleri ve yaptıkları birbirini tutmaz. Kendiyle ilgili de tutarsızlıklar gösterir. ( hayvan sever olduğunu söyler ama ava çıkar mesela. İlişkilerinde son derece seçici olduğunu söyler ama kalabalık bir geçmişi vardır.

*****

Tam da kendi sorumlu olduğu şeyden dolayı karşısındakini suçlamak konusunda manipülatörün eşi yoktur.

Pascal Couderc

*****

Aşağılıyorsun

Bizzat kendini aşağılıyorsun ruhum

Kendini onurlandıracağın zaman gelip geçiyor.

Marcus Aurelius

*****

Sosyal yalnızlık ve isteksizlik önemli bir belirtidir ve aslında her durumda ciddiye alınmalıdır. Nedenlerini sorgulamakta, anlamakta ve üzerine gitmekte fayda vardır.

Uzun süreli manipülasyona maruz kalan insanlar giderek sosyal hayattan uzaklaştıklarının, sosyalleşmek konusunda isteksizliğe kapıldıklarının çoğu zaman farkında bile olmazlar. Tabi ki insan zaman zaman yalnızlığın içinde kendini daha huzurlu, mutlu ve üretken hissedebilir. Burada dengeli ve bilinçli bir gözlemci olmak gerekir.

*****

Amaçlarınızı, hedeflerinizi ve motivasyonlarınızı sorgulamaktan çekinmeyin ve kendinize karşı dürüst olun.

*****

Zekânızın size neler yapabileceğini siz bile tahayyül edemeyebilirsiniz.

*****

Tasalarımızın hemen hemen hepsi, başkalarıyla olan ilişkilerimizden doğar. 

A. Schopenhauer

*****

Psikolojik işkence uygulayan insanlar sosyalleşmenize, kendinizi iyi hissetmenize, bir şeyler başarmanıza, mutlu olmanıza, başkalarıyla kaliteli vakit geçirmenize izin vermezler

Hayatınızda bir manipülatör varsa ba-şa-ra-maz-sı-nız!

Başarmanızı istemezler ve buna bir şekilde mâni olurlar. Dil kursuna yazılmanızı, spora başlamanızı, sosyalleşmenizi, eğlenmenizi, kazanmanızı, iyi olmanızı, iyi hissetmenizi desteklemezler. Sadece bütün bunları sizin adınıza  çok istediğine ikna olursunuz ama desteklenmediğiniz gibi engellenirsiniz de.

Hayatınızda size akıl veren, iyiliğinizi isteyen, iyiliğiniz için mesai harcayan, sizi seven, koruyan, kollayan, başkalarının olmasına müsade etmezler. Ailenizden bile ustalıkla uzaklaştırılır hatta belki onlara karşı güveninizin kırıldığını bile düşünmeye başlayabilirsiniz bir zaman sonra.

*****

Manipülatörler, kurbanlarının zayıf yanını bilirler. Zaaflarını tanırlar ve kullanırlar. Hepimizin karşı koyamadığı bir "şey" mutlaka vardır. O noktada irademiz artık devre dışı kalabilir.

*****

Mümkünse yaşadığınız psikolojik işkenceye dışarıdan bir gözlemci olarak bakmaya çalışın ve " ben neyi kurtarmaya çalışıyorum, bütün bunlara değer mi?" diye sorun ve cevabını alın.

Yaşadığınız manipülasyona dışarıdan bakacak kadar irade geliştiremez durumdaysanız, yargılanmaktan hiç korkmadan mutlaka güvendiğiniz yakınlarınızdan yardım isteyin. Sizi kurtarmalarına izin verin. Profesyonel desteğe ihtiyacınız olup olmadığının farkında bile olmayabilirsiniz. Yakınlarınız bunu görecek ve ihtiyacınız olan tedbirleri almak için sizi destekleyecektir.

*****

Kimsenin hayalindeki insan olmak zorunda değilsiniz.

*****

Aldatan kişi, her zaman aldatılmaya hazır birisini bulacaktır.

*****

Bir duygusal istismar türü sayılan " love bombing" şiddetinin arka planına baktığımızda sevginin örtülü bir silahlanmaya dönüştüğünü görürüz.

Aşk ve arzu, gerçeğe çarpık biçimde bakmaya neden olabilir, algıyı bozabilir.

Ayakların birdenbire yerden kesilmesi, bulutların üzerinde uçuyor hisse ve her şeyin gerçek olamayacak kadar güzel yaşanıyor olduğu inancı, bir aşk bombardımanı şiddetinin ayak sesleri olabilir.

*****

Yalnız kalmayı öğrenin.

Çünkü en çok ona ihtiyacınız olacak.

Charles Bukowski

*****

"Gönül yorgunu" diye bir deyiş vardır bilirsiniz.

Bu uzun erimli yolda bir dolu gönül yorgunlukları da deneyimlenir. Kimi kurduğu her insan ilişkisinden sonra yalnız ve yorgun hisseder, kimi sadece özel ilişkilerinin ardından bu duyguyu hisseder, kimi hiç böyle hissetmez. B u tip sonuçlar genellikle insanın yaşam yolculuğu boyunca neyi nasıl biriktirdiğiyle ilgilidir.

*****

Love bombing uygulamak, hesaplı kitaplı bir organizasyon değildir genellikle. Temelinde tercih edilmek, kabul görmek, onaylanmak, ödüllendirilmek ve başarmak yatar.

*****

Love bombing uygulayan kişinin narsistlik kişilik özellikleri taşıdığından söz edilebilir. Kişinin narsistlik özellikler göstermesinin arka planında, erken çocukluk döneminde ihtiyaçlarının karşılanmaması, yok sayılması, yok sayılmasına bağlı olarak gelişen içsel anlam ve değer boşluğu yaşıyor olması, onaylanma ihtiyacı, değerli hissetme ihtiyacı yatıyor olabilir.

Başlangıçta karşı tarafı kendi onayına bağımlı hale getiren naesis kişi, zamanla karşı tarafı kendi onayına bağımlı hale getiren narsis kişi, zamanla karşı tarafı bu onaydan mahrum bırakarak, kendi onaylanma ihtiyacını gidermeye çalışır. Yaratılan onay bağımlılığı ve sonrasında bu onaydan mahrum bırakma, love bombing uygulayan partnerin kendini "öteki" üzerinde görebilme isteğinden dolayıdır. Esasında love bombing şiddetinde gösterilen yoğun sevgi ve ilgiden beslenen tek kişi, bu şiddeti uygulayandır.

*****

İyi olan şeyler emekle ve zamanla demlenir.

*****

İlişki tanımızız, kendimizi ilişki içerisine konumlandırdığımız nokta ve ilişkiden beklentilerimiz zaman içerisinde değişsede esas olan tek bir beklentimiz vardır. 

O da "var" olmaktır.

Çok insan varoluşunun, duygusal partneri tarafından onaylanmasını ister ve onun hayatında biricik olduğunnu hissetmeyi arzular.

Sadece romantik ilişkiler değil, aslında hayatın her düzlemindeki ilişkilerimiz, varoluşumuzun onaylanması için birer araçtır.

Bir ilişkişkide ne kadar görülüyorsak kendimizi o kadar "var" hissederiz.

*****

"Zor kişilikler" doğal olaylar gibidir: Onlar her zaman vardır ve her zaman var olacaktır. Onlara öfkelenmek, kötü havaya veya yerçekimi kanununa, kızmak kadar boşunadır.

Christophe Andre

*****

Duygu istismarlarında sınırların sağlam belirlenmesi ve kolayca ihlal edilmesine izin verilmemesi çok önemlidir.

Duygusal manipülatörler, karşısındakinin zaaflarını ve hassasiyetlerini çabuk anlamakta usta olduklarından kime hangi argümanlarla yürümeleri gerektiğini iyi bilirler.

*****

Duygu istirmarını sonlandırmanın etkili yollarından biri sınır çizmek ve bu sınırlara sadık kalmaktır. "Hayır" diyebilmek hem önemli bir güçtür hem de bir özgürlük alanıdır. Kişinin kendine ve sevdiklerine olan saygısıyla ilgilidir.

*****

Duygu istismarcılarının merhametli ve anlayışlı insanlar olduklarını söyleyemeyiz. Bu tip insanlarla kurulan ilişkiler karşılıklı sevgi, anlayış, saygı ve hoşgörü üzerine kurulu bir güven ilişkisi değildir. Duygu istismarcısı çoğunlukla kendi yüksek faydasına ve hedefindeki sonuca odaklıdır. Karşısındakiyle empati kurmaz, anlayış ve tolerans göstermez.

*****

"Ne de olsa insanları bir şoktan çıkarabilmenin yolu onlara başka bir şok yaşatmaktı."

Mahmut Devletabadi

*****

İkna, ikna olan kişi etkilendiğinin farkında olmadığında daha çok işe yarar.

Dr. Joseph Ledoux

*****

İnsanları kandırmak, kandırıldıklarına ikna etmekten daha kolaydır.

Mark Twain

*****

İkna teknikleri;

Kapıya ayak koyma tekniği;

Burada herşey küçük bir ricayla başlar.

" Bir dakikanız var mı acaba?"

Birinden büyük bir istekte bulunacaksanız önden hemen evet diyebileceği daha küçük bir istekte bulunun ve onu ikna etmeye başlayın.

" Hayır demeyi bile beceremiyorum" 

şeklinde bir içsel çöküş yaşayacağınıza, 

"yeter ki başımdan savayım" 

düşüncesiyle her şeye evet dememeye çalışın 

 

Kapıyı yüzüne çarpma tekniği

Kabul etmenizin hiçbir koşulda mümkün olamayacağı bir teklifle mücadele ettikten sonra çok daha makul ikinci bir teklifle karşılaştığınızda ikincisine hızlıca evet deme ihtimaliniz çok daha yüksek olacaktır.

 

Giderek artan istekler

Bir isteği kabul ettinizmi arkadan başka isteklerde gelecektir. Manipülasyon biçimi de aşırıya kaçtıkça psikolojik işkenceye dönüşür.

*****

İnsanlar ve olaylar bizi mutsuz edemez. Aksine biz onların bizi mutsuz edebileceğine inanarak kendimizi mutsuz ederiz.

Albert Ellis

*****

Kimler yıldırma yapar? (mobing uygulayan)

Bu kişilerin antipatik özellikler taşıdığı, aşırı denetleyici, korkak ve sinirli, daima güçlü olma isteği içinde olan, kötü niyetli ve hileli eylemlere başvurmaktan çekinmeyen kişiler olduğu belirtilmektedir. Aşırı özsever bir kişiliğe sahip oldukları, toplumsal ilişkileri zayıf, korktuğu kişileri denetim altında tutmak için güç kullanan, kendini diğer insanlardan sürekli üstün gören bir tutum ve davranış sergiledikleri belirtilmektedir. Tehdit altında iken yalnızca kendilerini düşündükleri, kendi kurallarını işyerinin kuralları haline getirmeye çalıştıkları, bunun için baskı ve şiddet uygulayabildikleri, bu amaçla sürekli bir disiplin kurmaya çalıştıkları, korku yaratarak egemenlik kurdukları aktarılmaktadır. Aynı zamanda önyargılı, duygusal tepkiler sergileyen, bireyin sahip olduğu etnik dinsel vs. özelliklerini yıldırma için gerekçe sayan bir tutum sergiledikleri ifade edilmektedir.

Kimler maruz kalır? (mobing gören)

Yapılan araştırmalar mağdur olanların da sıklıkla zeki, yetenekli, yaratıcı özellikler gösteren, farklı görüşlere alternatif yaklaşımlar geliştirebilen, başarılı ve başarıyı amaçlayan, dürüst, güvenilir, işyerinde politik davranmayan, destekleyici iletişim tarzını kullanan kişiler olduğunu göstermektedir. İşlerini benimseyerek yapan,, meslek ettiği ilke ve kurallarına uyan kişilerdir.

Sıklıkla çalışanların yöneticilerinden daha fazla yıldırmaya maruz kaldıkları görülmektedir. Yaşlı olanlar gençlere göre daha fazla yıldırma kurbanı olmaktadırlar.

Mobing ortamında neler yapılabilir?

- Çalışma ortamının düzenlenmesi, ast-üst ilişkisinin bir ezen- ezilen ilişkisine dönüştürülmemesi, ekip çalışmasının ana çalışma yaklaşımı olmasının sağlanması gereklidir.

- Demokratik ve dayanışmayı temel alan bir işbölümü yapılmalıdır. Roller belirginleşmeli, sınırlar belirginleştirilmeli ve role uygun kişiler yetkilendirilmelidir.

- Bireylerin rahatlamasını, kendini yargılanmadan özgürce ifade etmesini sağlayan, duygusal ifadeye izin veren bir ortam yaratılmalıdır.

- Aşırı çalışmaya son verilmelidir.

- Güvenli, zarar verici uyaranlardan arınmış, sağlıklı bir fiziksel ortam yaratılmalıdır.

- Çalışanların özlük hakları sağlanmalıdır.

- " Yıldırma" yı önleyici etik kurallar geliştirilmelidir.

- Çalışanların iletişim becerileri geliştirilmelidir. Problem çözme becerileri kazandırılmalıdır.

-İşyeri sağlık birimleri aracılığıyla koruyucu ruh sağlığı uygulamaları (bilgilendirme,eğitimi,danışma) yapılmalıdır.

-"Yıldırma" ile ilgili hukuksal girişimler engellenmemeli, adaletin tecelli edilmesi sağlanmalıdır.

*****

Kendilerini kötü hissetmeye o kadar alışmışlardır ki kendilerini iyi hissedeceklerini hayal etmezler, bu nedenle de iyileşmeyi arzulamazlar.

Christophe Andre

*****

KÜLT MANİPÜLATÖRLER (FİLMLER)

- Gaslight ( ışıklar sönerken) 1944 yapımı

-The usual suspects (olağan şüpheliler) 1995 yapımı

-Whiplash 2014 yapımı

-Gone girl 

- Tereddüt 2016 yapımı

- Basic Instinct (temel içgüdü) 

- Fight Club (dövüş kulübü) 1999 yapımı